W erze cyfrowej transformacji dostępność cyfrowa stała się kluczowym elementem globalnych regulacji prawnych. Zapewnienie, że wszyscy użytkownicy, niezależnie od swoich zdolności, mogą korzystać z usług cyfrowych, jest obecnie nie tylko kwestią etyczną, ale także prawnym wymogiem. Artykuł przedstawia najważniejsze regulacje prawne dotyczące dostępności cyfrowej na poziomie międzynarodowym, europejskim, polskim i amerykańskim.
Na arenie międzynarodowej kluczowym dokumentem regulującym dostępność cyfrową są Wytyczne dotyczące dostępności treści internetowych (WCAG), opracowane przez World Wide Web Consortium (W3C). WCAG to zbiór zaleceń których celem jest zapewnienie dostępności treści internetowych dla osób z różnymi niepełnosprawnościami.
Jednym z ważnych momentów w globalnym uznaniu prawa do dostępności cyfrowej było przyjęcie w 2006 roku Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych przez Organizację Narodów Zjednoczonych (ONZ). Artykuł 9 tej konwencji zobowiązuje państwa członkowskie do zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami dostępu do technologii informacyjno-komunikacyjnych, w tym Internetu, uznając go za jedno z podstawowych praw człowieka.
W Unii Europejskiej dostępność cyfrowa jest uregulowana przez Europejski Akt o Dostępności (EAA), przyjęty w 2019 roku. EAA nałożył obowiązek zapewnienia dostępności dla osób z niepełnosprawnościami w wielu sektorach, w tym w bankowości, handlu elektronicznym, transporcie publicznym oraz telekomunikacji.
EAA ma na celu usunięcie barier cyfrowych oraz promowanie jednolitego rynku cyfrowego w UE, wspierając innowacje i wzrost gospodarczy. Praktycznym przykładem wdrożenia tych przepisów jest obowiązek dostosowania bankomatów w całej Unii Europejskiej do potrzeb osób z różnymi niepełnosprawnościami. Bankomaty muszą oferować takie funkcje, jak odpowiednie kontrasty, wielkość czcionki oraz interfejsy głosowe dla osób niewidomych.
Komplementarnym aktem prawnym jest Dyrektywa o dostępności stron internetowych i aplikacji mobilnych instytucji z sektora publicznego, przyjęta w 2016 roku. Dyrektywa ta zobowiązuje podmioty publiczne do dostosowania swoich platform cyfrowych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, m.in. poprzez zapewnienie odpowiedniego kontrastu tekstu, łatwej nawigacji za pomocą klawiatury oraz wyczerpujących opisów alternatywnych dla treści wizualnych.
Polska wdrożyła przepisy dotyczące dostępności cyfrowej na mocy ustawy z 2019 roku, która implementuje unijną dyrektywę. Ustawa ta zobowiązuje podmioty publiczne do dostosowania swoich stron internetowych i aplikacji mobilnych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, zgodnie z wytycznymi WCAG.
Przykładem dostępności cyfrowej w kontekście urzędów jest portal obywatel.gov.pl, który oferuje funkcje takie jak zmiana kontrastu, powiększenie tekstu oraz nawigacja za pomocą klawiatury. Te rozwiązania czynią portal przyjaznym dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności, umożliwiając im łatwiejszy dostęp do usług publicznych.
W Polsce funkcjonuje także ustawa o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, która wykracza poza sferę cyfrową i obejmuje również dostępność architektoniczną oraz informacyjno-komunikacyjną. Jej celem jest zapewnienie pełnego uczestnictwa osób z niepełnosprawnościami we wszystkich aspektach życia publicznego.
W Stanach Zjednoczonych najważniejszym aktem regulującym dostępność cyfrową jest Ustawa o Amerykanach z Niepełnosprawnościami (ADA). Choć ustawa ta została przyjęta w 1990 roku, początkowo nie obejmowała przestrzeni cyfrowej. Dopiero orzeczenia sądowe, takie jak przełomowy wyrok w sprawie National Federation of the Blind v. Target Corporation z 2006 roku, rozszerzyły interpretację ustawy na strony internetowe powiązane z fizycznymi miejscami publicznymi.
Decyzja ta oznacza, że strony internetowe muszą być dostępne dla osób z niepełnosprawnościami, a firmy, które nie spełniają tych wymogów, narażają się na poważne konsekwencje prawne. Raport UsableNet wskazuje, że w 2020 roku liczba pozwów dotyczących naruszeń dostępności cyfrowej wzrosła o 23%, osiągając ponad 3500 spraw.
Dostępność cyfrowa jest obecnie nie tylko wynikającym z ustaw obowiązkiem prawnym, ale także kluczowym elementem tworzenia inkluzywnego społeczeństwa cyfrowego. Regulacje na całym świecie mają na celu zapewnienie równego dostępu do zasobów cyfrowych dla wszystkich użytkowników. W przyszłości dostępność cyfrowa stanie się nieodzownym elementem strategii cyfryzacji każdej organizacji.
